دانستنی های مارچوبه

مارچوبه

مارچوبه با نام علمی asparagus officinalis از خانواده سوسنی‌ها گیاهی تک لپه و دوپایه از جمله سبزی‌های دائمی می‌باشد. موطن اصلی این گیاه آسیای غربی ، اروپای شرقی و آفریقای جنوبی است. کشت مارچوبه بسیار قدیمی و به چند قرن قبل از میلاد مسیح می‌گردد و میزان تولید آن در 5 کشور برتر جهان(آمریکا، پرو، اسپانیا، انگلیس و آلمان) 359000 تن با میزان درآمد5500-5000دلار در هکتار گزارش شده است.

ارزش غذایی مارچوبه

مارچوبه دارای ارزش غذایی بسیار بالاست و علاوه بر دارا بودن انواع ویتامین‌ها  و املاح معدنی مورد نیاز بدن، فاقد چربی و کلسترول بوده و در رژیم‌های غذائی به عنوان منبع غنی از اسیدفولیک، مواد مغذی و اسیدهای آمینه شناخته شده‌است. از آثار دارویی آن پیشگیری و انسداد عروق و سکته‌‌های قلبی و مغزی، تنظیم فشارخون، مانع ضعف بینایی و شب کوری و ضد سرطان‌های مخلف قابل ذکر است.

عملیات کاشت

مارچوبه گیاهی است دائمی  که 25سال در خاک باقی می‌ماند و 10الی15 سال باردهی اقتصادی دارد. لذا انتخاب خاک مناسب و تقویت آن در کشت اهمیت فراوانی دارد. بهترین خاک برای مارچوبه خاکی با تخلخل بالا، عمیق و قوی، نمدار و دارای پی اچ بین 6-6.8می‌باشد. روش ازدیاد مارچوبه بذر و نشا می‌باشد که روش نشا ارجح است. بذر مارچوبه را پس از سبز کردن به مدت یکسال در خزانه نگهداری می‌نمایند و در بهار سال آینده ریشه‌های یکساله را از خزانه خارج وس از قطع ساقه‌ هوایی در زمین اصلی، نشا می‌کنند. از روش‌های دیگر می‌توان به پرورش نشا در گلدان‌های 10 سانتی متری و انتقال نشا پس از 60-80 روز به زمین اصلی و یا استفاده از شاسی گرم و گلخانه برای پرورش نشا اشاره کرد.

جهت کاشت مارچوبه در زمین اصلی، پس ازتقویت زمین در پاییز با کودهای دامی و شیمیایی مطابق با توصیه‌های فنی مبتنی بر آنالیز خاک، زمین را صاف و هموار و کلوخه‌ها را خرد می‌نمایند. چاله‌هایی به فاصله 50-30 سانتی‌متر روی خطوطی به فاصله 120-150 سانتی‌متر ایجاد می‌کنند و داخل چاله‌ها را تا ارتفاع5-10 سانتی متر خاک زراعی مرغوب می‌پاشند و نهال یکساله را روی آن می‌کارند.

عملیات داشت

عملیات وجین، سله شکنی، آبیاری و خاک‌دهی پای بوته هر ساله طبق نیاز گیاه انجام می‌شود. از آنجایی که فاصله بین خطوط مارچوبه زیاد است در 2-3سال اول می‌توان سبزیجاتی نظیر کاهو، کلم، نخودفرنگی، کرفس، لوبیا و سیب زمینی زودرس را در مزرعه کشت کرد.

برداشت

قسمت خوراکی مارچوبه ساقه‌های هوایی به طول20-25 سانتی متر و قطر 1.5-2.5سانتی متر می‌باشند که روی ریزوم، ظاهر و به وسیله کاردکهای مخصوص مارچوبه کنی برداشت می‌شوند.برداشت اقتصادی مارچوبه از سال سوم و به مدت10-15 سال انجام می‌گیرد و هر ساله بسته به قدرت و ضعف بوته 4-10 هفته به طول می‌انجامد. چنانچه برداشت بیش از حد طول بکشد میزان تولید کاهش یافته و جوانه‌ها نازک و نامرغوب می‌گردند. مارچوبه خوراکی ممکن است به صورت سبز یا سفید برداشت شود. ساقه هوایی مارچوبه اگر پیش از خروج از خاک برداشت شود سفید و در صورت خروج سبز می‌گردد. مارچوبه سبز حاوی ویتامین cبیشتری است! با آغاز فصل سرما شاخ و برگ هوایی خشک می‌گردند و بهتر است برای بهبود وضعیت ریشه کف بر گردند. عملکرد مارچوبه حدود 6 تن در هکتار بر آورد می‌شود.

آفات و بیماری‌ها

از آفات و بیماری‌های مهم مارچوبه می‌توان به زنگ، پوسیدگی فوزاریومی ریشه، پوسیدگی بنفش، سوسک مارچوبه و حلزون اشاره کرد که مبارزه با آنها با استفاده از روشهای مکانیکی، زراعی، شیمیایی یا تلفیقی تحت نظر کارشناسان کشاورزی توصیه می‌گردد.